17. Hơn và Kém - TT. TS. Thích Chân Quang

Nam Mô Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni Phật mời quý phật tử ngồi xuống nam mô bổn sư Sư Thích Ca Mâu Ni Phật kỳ này chúng tôi cũng định nghĩ kỳ nữa Tại cũng còn bận quá nhưng mà bị bị kiện bị kiện Ráng cho nên hôm nay đi Nói chuyện chắc nhiều khi cũng không có hay lắm Nhưng mà dù sao đi gặp lại được quý phật tử R cũng vui thì lâu quá rồi ngậy là 2 tháng cũng nhớ không biết có ai nhớ hay ai ai cự nự gì không chô nay chúng ta tiếp tục về loạt bài là sự khác biệt đề tài hôm nay là sự khác biệt giữa hơn và kém cái chữ nho là Thắng và Liệt á Thắng là hơn liệt là kém Tại nói tiế Việt Nam đ hơn và kém thì cái vấn đề về sự hơn và kém là vấn đề thường xuyên của chúng sinh chúng ta thấy như vậy dù cho rất nhiều bậc thánh mơ ước rằng trên cuộc đời này mọi người là mọi loài đó nhưng mà mình nói gần gần lại thực tế chút hơn chứ mọi loài thì quá đáng mọi người là bình đẳng với nhau trên mọi phương diện Ví dụ như đơn giản nhất là người ta mong ước rằng con người đều được no ấm giống nhau ít nhất là như vậy là trên đời đừng có người quá giàu rồi người quá nghèo nó thành ra cái sự ngăn cách nó làm ray rứt Bởi vì người giàu ăn mặ không hết trong khi cái người Tìm từng đồng không ra những cái đó nó làm cho những người mà có lương tâm có lòng nhân ái cảm thấy xót xa vì đây là những điều chúng ta cứ chứng kiến nhan nhãn mà mình không biết làm cách nào hơn vậ chúng ta lui lại lịch sử chút thì chúng ta thấy vào cái thời xưa có những người là địa chủ đất đai cò bay thẳng cánh nhưng mà những vị tá điền nông phu phải làm mướn trên mảnh đất đó thì quần quật mà không đủ đủ gạo để ăn không đủ lúa để ăn rồi trước cái sự bất công như vậy nên nó ngâm ngầm chứa đựng những cái cái sự bất mãn trong xã hội hoặc là ở các nước mà bắt đầu kỷ nghệ phát triển vào thế kỷ thứ 18 19 ở bên Tây Phương Vậy khi mà cuộc cách mạng về kỷ nghệ xuất hiện thì nhiều nhà máy mọc lên những cái ống khói vươ cao lên trên bầu trời Nhã khói đen kịch cho thành phố và những tiếng còi tiếng cồng gõ kẽ báo Tới giờ công nhân vào làm đóng cửa lại rồi tới giờ tan sở tiếng còi tiếng kèn Vang Lên cửa mở và con người ta đổ xô đi ra những người công nhân đi ra ng là những người chủ thì họ sống trên mây cuộc sống Vương Giả còn những người công nhân thì đầu tắt mặt tối mà không có quyền lợi bị chèn ép đủ thứ hết cái đó gọi là cái giai đoạn mà gọi là tư bản bốc lột công nhân hay giai đoạn gọi là địa chủ phong kiến mà bốc lột người nông dân có những giai đoạn như vậy là khi cái người họ có phước á họ có thế lực bởi tiền bạc thì chính cái thế lực đó họ có cái đối xử không có công bằng với cái người mà lệ thuộc vào họ như những người công nhân những người nông dân trong tay họ nên nó nung nấu trong xã hội một cái sự bất mãn gần đây cũng có mấy cái hãng mà vừa rồi nghe cái báo năng cái hãng của Đài Loan Huê Phong gì đó báo đang đăng lên kiện tùm lum đình công Đủ thứ th thời như vậy cho nên nhiều người cái họ có hai ba cái suy nghĩ trước cái sự kiện đó là có những người gọi là hiền lành thì mơ ước mơ ước một xã hội công bình bình đẳng ngang bằng ngĩa là ai cũng được no ấm ai cũng có những quyền lợi như nhau trong cuộc sống này không có người giàu quá đáng Người Nghèo quá đáng có những tư tưởng cải cách như vậy rồi có những trường hợp người ta không chịu đng nổi Thế là người ta tập hợp lại người ta đấu tranh đấu tranh thành ra những cuộc cách mạng hay những cuộc chiến tranh gì đó Nhiều khi cũng đẫm máu dữ lắm đó thì trước những vấn đề đó người ta cũng bức xúc lắm nhưng mà rồi vì sao vậy vì nó có cái luật nhân quả nó bí mật nó chi phối người ta phải đi tìm cái gốc Thật sự để giải quyết mới có thể là giải quyết được Còn không thì mình chỉ bất mãn trên ngọn không làm gì được như ta nghe nói về thời xưa có những hiệp sĩ họ thấy người giàu giàu quá người nghèo nghèo quá ông đêm họ mặc đồ họ bịch mặc mà đi cướp ăn cắp của người giàu đem về chia cho người nghèo thì họ nhữn tưởng làm như vậy là xóa bớt cái ranh giới của Giàu nghèo cũng không được rồi Đâu cũng vào đó giàu vẫn cứ giàu nghèo vẫn cứ nghèo cái sự chênh lệch nó kỳ lạ cái hơn kém như vậy nên ở đây chúng ta hôm nay nói chuyện nhau để chúng ta nhìn về vấn đề hơn kém hơn kém thì Dĩ nhiên chúng ta biết đạo chúng ta biết luật nhân quả chúng ta đã từng học hỏi nhiều thì chúng ta biết là nó do gì do gì Phước phải không do Phước người do nhân quả đời xưa của con người điều đó thì chúng ta biết rất rõ như hôm nay thì chúng ta không có đào sâu nhiều cái nhân gì đã đưa đến sự hơn kém vì chúng ta nói ít thôi chứ không nhiều lắm vì đã biết rồi nhưng hôm nay đó cái bài mà thuộc về sự khác biệt thì nó đào cái lý luận theo cái hướng khác ở đây thái độ của chúng ta đối với cái sự hơn kém đó Cái quan điểm chúng ta đối với sự hơn kém đó chứ không phải là chúng ta đi tìm nguyên nhân nhiều Nhưng mà trước hết chúng ta cũng nói sơ một chút xíu về cái nguyên nhân của sự hơn kém chút xíu thôi thì Dĩ nhiên sự hơn kém là do phước đức do nhân quả ngĩa là nếu đời xưa chúng ta chịu cực một chút để làm lợi ích cho con người thì đời này chúng ta được nhiều cái may mắn nhiều cái thuận lợi trong cái hoàn cảnh trong cái tài năng gì đó của mình cái chữ mà nói rằng là chúng ta chịu cực hơn một chút chịu cực hơn một chút câu nói đó nhẹ nhàng nhưng mà đầy ý nghĩa và khó thực hiện chịu cực hơn một chút thường á là chúng ta đa phần chúng ta đi đằng sau cái nghiệp của mình đi đằng sau cái nghiệp của mình chứ chúng ta không đi phía trước cái nghiệp của mình đi đằng sau nghiệp mình là sao nghĩa là ví dụ như là chúng ta Vì cái miếng ăn miếng mặc vì cái nhu cầu đó chúng ta ráng kiếm công việc làm chúng ta phải cầy sâu cuốc bẩm chúng ta phải đi làm ở nơi công sở nhà máy cơ quan chúng ta phải buôn bán tảo tần là lý do là gì chúng ta bị cái nghiệp phía trước nó lôi cái nghiệp ăn mặt phía trước nó lôi chúng ta đi theo phía sau là chúng ta vì chính mình chúng ta vì gia đình mình cái bổn phận để để nuôi sống mình và bản thân lo miếng ăn miếng mặc miếng ở học hành đủ mọi chi phí và chúng ta phải lao vào cái cuộc sống như vậy gọi là chúng ta đi theo cái nghiệp của mình chứ ít có ai chủ động bước lên trước cái nghiệp của mình nĩa là sao ngĩa là có những điều không thúc đẩy chúng ta mà chúng ta tự bước tới làm đó là những việc làm từ thiện nên những điều đó Chúng ta không bị bắt buộc phải làm nhưng mà có những người đã bước tới để làm gọi là làm việc từ thiện mà Đây gọi là chịu cực thêm một chút ít có người biết chịu cực thêm một chút lắ đa phần Chúng Ta Đi Phía Sau cái nghiệp Nghĩa là nghiệp miếng ăn miếng mặt nó kéo chúng ta tới đâu thì chúng ta đi theo tới đó chứ chúng ta không có chịu bỏ thêm một chút công sức để làm những việc mà tự nguyện để giúp người khác đây là chỗ làm cho chúng sinh bị hơn và kém nhau cái chịu cực hơn một chút á câu nói nó nó đơn giản nhưng nó tràn ngập trong cuộc sống chúng ta vậy Ví dụ bây giờ là một người công nhân đi đắp đường thì cũng là đi theo cái nghiệp của mình đó Nhưng mà nếu họ chịu cực thêm một chút họ làm kỹ hơn chút xíu hoặc họ tới một khúc nào đó họ chịu cực thêm một chút xíu họ làm cho thuận tiện cái con đường hơn một chút hoặc khi họ đào cái đường nhựa để mà lắp cái sữa ống nước gì nằm phía dưới rồi họ lắp lại nhưng mà họ chịu cực hơn một chút họ lắp cho thật kỹ để cho người ta đi qua lại dễ chịu không có nguy hiểm những cái mà gọi là chiều cực hơn một chút á đã tạo thành cái Phước cái sự sai biệt của con người về sau ở đây vậy có nhiều khi chúng ta đi ngang qua đoạn đường nhựa bị cắt bị đào để sửa ống nước rồi lắp lại một cách vội vàng cẩu thả đi chiếc xe qua dằn một cách nguy hiểm quý phật tử đã gặp những đoạn đường đó chưa gặp chưa gặp đầy hết mà chúng ta thấy nó nhiều và chúng ta biết đất nước mình còn nghèo Khi mà còn rất nhiều những con người như vậy không chịu cực thêm một chút nữa Tức là không nghĩ đến thuận lợi của nhiều người mà chỉ nghĩ là mình làm xong tới đúng giờ về không nghĩ đến thuận lợi người khác ngĩa là không chịu cực thêm chút nữa để làm cho hoàn chỉnh thì đất nước mình còn nghèo vì người ta không biết chịu cực thêm chút nữa và cái người đó đời sau sẽ là người thấp kém đó là một chút nghĩa là nằm trong bổn phận của mình nhưng mà chịu cực thêm chút nữa nó chuẩn bị cho sự vượt Thắng ở đời sau nhưng mà ít người như vậy còn những tr hợp giờ trong cái công việc của mình mình đã làm kỹ lưng để mà đi kiếm sống rồi ngoài đó mình còn trích cái thời giờ khác ở trong gia đình để chịu cực thêm chút nữa giúp đỡ người khác ví dụ mình tổ chức thành nhóm với nhau đi thăm hỏi những người già neo đơn trong làng trong xóm hoặc là đến thăm hỏi những người mà biết gia đình của họ có cái người là cái người mình kêu là người mà có vấn đề về pháp luật mình đến mình tìm cách an ủi kềm kẹp nhắc nhở giúp đỡ người ta những cái đó mình tổ chức thành từng nhóm mà đi vận động như vậy hoặc là mình gặp nhau để trao đổi thêm đạo lý thì mình biết cái người đó mới phát tâm ví dụ trong xóm trong làng của mình Mình biết cái người đó mới phát tâm chưa có hiểu nhiều về đạo lý mình hay tới để thăm hỏi nhắc nhở thêm đưa băng đưa sách nói chuyện thêm để củng cố lại cái đạo tâm trong lòng người ta mà những cái đó toàn là tự nguyện Ví dụ như mình biết anh Bảy ở bên xóm kia thì lúc này thấy ảnh có vẻ lớn lên Tự nhiên ảnh có vẻ ảnh tỉnh ra ảnh bớt ăn bớt nhậu Ừ thấy ảnh có lần ảnh cũng đi ghé chùa ngày rầm mình biết đây con người này cái duyên đạo đã tới mình cũng có quen thế là ngày xưa mình cũng ít Ghé lâu lâu gặp chuyện gì gặp nhau chào ngoài đường ít ghé bây giờ chịu cực tới ghé nói chuyện để củng cố cái đạo tâm mà xây dựng nâng tâm hồn người ta lên từ từ từ từ đó gọi là những cái chiều cực thêm chút nữa trong cuộc sống thì những người nào mà đời xưa Đời sửa cái đời mà còn Hằng Nga với chú cội ở dưới trái đất này á Chưa lên trời ở đó những người nào mà những đời đó mà từng hay chịu cực thêm chút nữa thì đời này mình được nhiều cái may mắn ng là mình sống ở mức độ hơn người khác còn những người nào đời xưa mình ít có chịu cực chỉ đi theo cái nghiệp của mình ít có nghĩ tới người khác đời này mình phải chấp nhận một cái thân phận hơi kém cõi những điều mình mong đợi ít có đạt được đó là sự sai biệt về phước đức nhân quả như vậy ở đây là chúng ta có thể kể qua vài cái là tài năng dung sắc sự giàu có hoàn cảnh gia đình những may mắn đó là những cái chênh lệch sai biệt nhau n là người có phước dễ gặp may hơn còn người không có phước thường hay gặp những điều xui xẻo rủi ro người có phước thì thường có trí tuệ có tài năng hơn còn người ít Phước thì thường là mình kém tài hơn người có phước thì thường có dung sắc xinh đẹp hơn người ít Phước thì thường là Dung sắc xấu hơn nguyên tắc là như vậy cho nên bây giờ chúng ta muốn biết mình có phước hay không Mỗi ngày mình nhìn vào gương trước khi mình đánh phấn mình cứ nhìn vào gương nếu mình nhìn mình thấy cái gì ở trong đó thì biết đó là mình có phước hay không có phước có những cái người Tây Phương Họ có những câu nói nó nhỏ nhỏ mà nghe nó vui tức cười như trong cái bộ phim ngĩ là phim Tức là hai anh em sinh đôi câu chuyện nó hơi Gi tưởng chút là có lần các nhà bác học mới thí nghiệm là tìm nhng cái gen của những nhà bác học thật là xuất sắc cấy vào cái trứng của người phụ nữ cũng thật là giỏi người này xuất sắc để hy vọng họ kết hợp gen như vậy để lần lần tạo ra được những loài người xuất sắc ở trên thế giới này thì trong cuộc thí nghiệm cấy như vậy cái cho ra hai anh em sinh đôi hai anh em sinh đôi này thì có lẽ là cùng trứng của người mẹ nhưng mà có lẽ bất ngờ khác cái gen gì của người cha thì một người cao lớn to đẹp người thấp lùng nhỏ xíu tính cách hai người cũng khác nhau Người cao to thì đàng hoàng thánh thiện trong sáng giỏi vắn còn người lùng thấp thì ma lanh ngĩ là vào tù ra khám cái công chuyện như vậy rồi hai anh em không biết nhau nhưng mà người em tức là người mà cao to mới đi tìm cái người anh em còn lại của mình khi mà lật hồ sơ đi điều tra hết rồi bắt gặp thì phải vô tới nhà tù để bảo lãnh lôi Ông anh mình ra tại ông n trong nhà tù đi ra vô như cơm bữa thì họ đi điu đ tra nhiều lắm cuối cùng gặp được Cái ông bác học mà chủ trì cái việc thí nghiệm của mấy chục năm trước thì ông này mới nói chuyện ông mới nói chuyện rằng cái cuộc thí nghiệm của chúng tôi Thành Công một nửa và thất bại một nửa là cái phần thành công á là chúng tôi thực sự đã tạo ra được một con người như thế này là chỉ cái Người cao to có thể nói rành rẽ bảy thứ tiếng nhưng là đậu Bằng Tiến sĩ mới hai mấy tuổi là phụ việc nghiên cứu cho một nhà bát học mà tâm hồn thánh thiện thể xác trong sạch từ nhỏ tới lớn nhưng mà cái phần thất bại là những cái cằn bả xấu xa nhất của loài người thì lọt lại nơi mà mới chỉ cái con người thấp bé nơi mà anh nhìn thấy ở trong gương mỗi ngày của anh nghĩa là ai chỉ cái ông mà thấp bé đó cái phần mà cặn bả còn lại của cái gen đó xấu xa gen là cái mà anh nhìn thấy trong gương mỗi ngày nghĩa là ai ví dụ thế này ví dụ có chàng trai gặp cô gái mới hỏi cô gái là có bao giờ em thấy Tiên chưa cô gái nói chưa Em hãy nhìn vào gương thì tức là sao thì đó là một lời khen khéo khen khéo khen dễ thương thì mình có quyền là nở mũi chút nhưng mà trường hợp mà có người nào mà nó Dận lên nó nói là cô có thấy thế nào là con bú dù không Hãy nhìn vào gương thì mình có thể có quyền chia tay nhau được thì ở đây vậy chúng ta cũng thể nhìn vào gương mỗi ngày để mình biết được cái Phước của mình mà đôi khi mình hay chủ quan mình nhìn luôn luôn thấy mình đẹp luô m chúng ta hay bị cái bệnh đó Ai cũng vậy hết Ví dụ như một người nhạc sĩ soạn bà nhạc sẽ luôn luôn thấy mình hay mới đem phổ biến nhưng mà ra người ta hát không được ta chê dở ai cũng bị vậy là mình viết bài văn mình thấy sao Hay quá chừng đọc lên người ta ngáp lên ngáp xuống nó là cái bệnh vậy như bản thân chúng tôi vậy nhiều khi chúng tôi cũng phải nhìn gương không phải là để điệu đâu nhưng mà do M phải phủi tóc hay gì đó phải nhìn gương thì luôn luôn cứ thấy mình đẹp nhưng mà khi mình hỏi nhỏ người bên cạnh người gần lúc này thấy thầy sao thì họ họ nói thầy làm con nhớ bà cố con quá thì biết là thôi thì mình biết là Thôi không hỏi nữa Hiểu rồi Tại vì tôi cũng có bà cố h nhỏ nó nhăn nheo già khòm thấy ớn lắm la rầy tối ngày sợ nên hiểu vậy thôi Dạ thì ở đây là cái nguyên nhân của nhng sự sai biệt đó là chúng ta kể ra vài điểm chút xíu là lòng vị tha hay vị kỷ đó là cái nguyên nhân tạo sinh sự hơn kém rồi cái sự tôn kính hay bất kính đối với bậc thánh cũng tạo thành sự hơn kém rồi cái cách đối xử với người hơn mình với người kém mình cũng tạo thành cái nghiệp của đời sau đó là những cái nguyên nhân tổng quát mà chúng ta nhận định như vậy Bây giờ chúng ta sẽ tạm quan sát cái sự hơn kém giữa con người và con vật một chút vì bây giờ chúng ta nhìn vào thế giới là vật chúng ta thấy con kiến đàn kiến bò trên đường cứ con từng con nối nhau trên đường đi như vậy chúng ta cảm nhận điều gì hoặc chúng ta nhìn thấy con chim nó truyền nó nhảy từ cành này qua cành kia nó kêu ríu rít nó bay trên trời chúng ta cảm nhận điều gì ở đây á thường á Có khi mình không hiểu hết về nó thì mình hiểu theo cái cách thi sỉ mơ mộng lãng mạn Ví dụ như nhìn cái cảnh đất trời thiên nhiên hoang dã thì mình ca ngợi Thiên nhiên à mây bay trên trời và kiến bò dưới đất những cái cảnh nó đều đẹp nhưng coi vậy nó không đơn giản đâu Cái con kiến nó đang nặng nề lắm cực khổ lắm Nó đang làm gì Đi Tìm Mồi Đi Tìm Mồi Nếu có những con đơn lẻ thì con đó là đang đi do thám đi tìm coi đâu có mồi Còn khi đã có rồi nó thông tin về cả đàn nó kéo tới để chuyển mồi Cả ngày chỉ lo chuyện đó thôi hoặc là con chim bay trên trời cao mình nhìn thấy mình có cái cảm hứng của thi nhân mình ca ngợi là cánh én lượn qua bầu trời mùa xuân ánh nắng hồng rọi trên cái đôi má người thiếu nữ Tức là những cảnh đẹp lắm nhưng đâu biết r rằng nó đi làm cái gì á chim làm gì á cũng đi tìm muội hoặc là con cá con chim cái gì đậu ở cành tre Con cá mà lội dưới ao gì đó nước nguồn cành tre ý a đó bờ sông ý a đó Con chim ở đậu cành tre đó con cá ở trọ trong khe nước nguồn n cình trá ý cái bài gì đó mày ở trọ phải không nhân gian về trọ nhiều nơi đó xin cho về trọ gần nhau không Mai sau dù có ra sao đành có máy thì mình nhìn thấy con chim nó truyền cành trên cành tre nó nhảy con cá lội xong hình ảnh yên lặng Thanh Bình và đẹp đẽ Nhưng mình đâu biết rằng cái đè nặng trong tâm hồn của những con vật đó là gì đi tìm ăn Chỉ Có Một Cái Tâm đó thôi ở đây vậy r chúng ta nhìn thấy một con mèo nó bò qua sân một cách cảnh giác chậm rãi đi từng bước chậm chậm chậm chậm đi làm gì Nó không có thời gian đi chơi như mình mà đang đi tìm mồi đi tìm có con sâu một con chuột một con chim nào đó để mà nó chụp nó bắt ngĩa là cái đói Tìm tàng Tìm tàng cái mà không bao giờ được no đủ ở trong bao tử nó thúc đẩy nó phải đi tìm ăn mãi ở đây chúng ta Vì chúng ta một á là chúng ta chưa đau khổ như con vật hai là chúng ta chưa đủ cái tha tâm thông như một bậc thánh để hiểu về con vật nên mình thấy mọi điều Thanh Bình Mình cứ tưởng là ai cũng vừa mới ăn cơm no như mình và bây giờ mình được quyền đi chơi mình được quyền đi nghe nhạc đi coi phim đi công viên hoặc là mình đi chùa là mình đã ăn no rồi mà khi cần mình đến chùa mình đói bụng mình vào chùa mình xin cơm ăn liền n là mình đối với nhau miếng ăn nó dễ nhưng không phải con vật không phải như vậy nếu mình nhìn vào cái con kiến đang bò trên đất mà mình hiểu một chút xíu về nó mình thấy trong tâm nó chỉ có điều một Kiếm ăn Kiếm ăn giờ chúng ta thử đặt vấn đề mình là một người nghèo sống ngày nay mà không biết ngày mai sẽ ăn cái gì bắt đầu lúc đó trong tâm mình là cái gì trong tâm mình là cái gì từ sáng tới chiều chỉ nghĩ không biết kiếm đâu ra tiền để mua gạo thôi cái đó khổ hay sướng khổ ghê gớm lắm cái mà Kiếm ăn Kiếm mặt mà nó đè nặng trong tâm mình rồi Khổ ghê gớm lắm lúc đó mình thấy mình sống mà không thật sự là con người N không Thật sự tại vì làm con người Nó phải có nhiều cái cái điều được hơn phải được là mặt tươm tất đàng hoàng đẹp đẽ phải có những cái tiện nghi để hưởng thụ hơn còn ở đây chỉ chăm chăm suốt ngày chỉ coi không biết ở đâu có để mình tìm được miếng ăn ở đâu có để mình xin được miếng ăn ở đâu Mình có thể đi làm để kiếm được vài ngàn kiếm miếng ăn khổ ghê gớm có những người Ví dụ mình đi trên đường mình thấy có những người những gia đình họ vô gia cư không có nhà để ở mà vợ chồng con cái dắt víu nhau ôm từng đống từng gói từng cái chiếu cái mền trong ngồi h tr trời mưa xuống là tắp vào vỉa hè nào đó ngồi đỡ qua đêm và ngồi mà chia nhau những mẫu bánh mì xé xé ra vợ chồng con cái ngồi ăn đỡ mình sẽ thấy nếu mình nhìn vào trong tâm họ được mình thấy là điều họ suy nghĩ duy nhất điều là không biết mai kiếm đâu cái gì ăn nữa có đâu có cái gì để ăn cái chỉ kiếm ăn nghĩa là cái bản năng thứ nhất thôi không có cái bản năng thứ hai thứ ba nữa là chỉ làm sao có ăn thôi còn những cái khác gác qua lại hết mà cuộc sống như vậy thì đúng là cuộc sống của con vật cái Phước Đó là Phước của con vật cái mức độ đó chúng ta nhìn thấy con chim vậy nó nhảy truyền cành này cành kia coi nên th không phải nó nhảy cành này cành kia để tìm con sâu những con sâu mà ẩn ẩn dưới lá nó đi nó nhìn ngõ ngách này ngách kia để tìm ăn nghĩ là tâm nó đè nặng chỉ là cái điều đó Chúng ta thấy khổ ghê gớm nên chúng ta có nhiều cái mức độ có nhiều cái nhu cầu từ căn bản nhất cho tới cao cấp nhất thì ở đây mình đánh giá cái Phước của chúng sinh á của con người và con vật coi coi họ giải quyết được những nhu cầu nào dễ dàng thấp nhất là cái gì thấp nhất là gì là miếng ăn căn bản nhất để ăn để tồn tại để sống cho được không bị chết đói Kế đến cái thứ hai là gì thứ hai là gì là mặt là con vật thì không cần mặt nhưng con người thì cái mặt cực kỳ quan trọng con người thì không thể lõa lồ được ngay cả những người mà ở những cái bồ tộc mà hoang sơ nhất họ vẫn phải đóng cái khố chứ không thể là họ hoàn toàn lõa lùa nó là nhu cầu thực sự rồi đến cái gì nữa ở chúng ta phải có một cái gì đó để che mưa che nắng những cái người mà họ nghèo khổ che đỡ một cái lều rách rưới hoặc là những người những bộ tộc họ sống bám vào cái bóng cây cái hốc cây hoặc là cái hang đá hoặc phải có chỗ ở Chỗ trú ẩn con vật cũng vậy cũng phải có cái tổ cái hang của nó n nhu cầu như vậy rồi lần lần tiến lên nữa của con người chúng ta thấy nó nhiều lắm như chúng ta ngồi ở đây vậy chúng ta nhìn lại quanh mình chúng ta thấy vô số cái nhu cầu mà rất cao của con người mình đang đạt được mình ngồi được trên cái bàn cái ghế loà vật không có hoặc là chúng ta nghe được cái âm thanh của cái tiện nghi kỹ thuật cao chúng ta được cái quạt máy chúng ta có cái đồng hồ để xem trên tay chúng ta nhiều khi có đồ trang điểm những nhu cầu hoàn toàn nếu không có nó mình không ảnh hưởng gì hết nhưng mà đó là cái làm đẹp là nh cầu đã cao cấp rồi đó Tuy nhiên là vì quý phật tử đa số là mình biết đạo nên cái sự trang điểm của mình đã đơn giản nhiều lại đôi khi chúng ta chỉ giữ một cái vòng để kỷ niệm gì đó của người thân đã tặng một chiếc nhẫn nào đơn sơ chứ chúng ta cũng không có lè lẹt lắm nhưng mà đó là những nhu cầu cao cấp của con người hoặc là cái nhu cầu về được học hành đó nhu cầu rất là cao của con người mà chúng ta nhìn con vật chúng ta thấy không có không có được cái điều đó những con người Ví dụ như con người mà quần quật vất vả ngoài đồng án suốt ngày không còn cái biết gì khác chúng ta thấy cái nghiệp đó chỉ cao hơn loài vật chút xíu không nhiều lắm Đó là điều mà chúng ta nhìn để mà đánh giá mà biết phải vượt lên cái thân phận đó ở đây chúng ta nói với nhau cái này là chúng ta nói thẳng thắng Chúng ta không có nói với chê bay chúng ta nói nhìn nhận thẳng vào thân phận của con người rồi chúng ta biết cách để vượt qua vượt qua bằng đạo lý chứ không phải là vượt qua bằng những phương pháp của chính trị của xã hội của xã hội học hay của chính trị học mà chúng ta vượt lên những số phận của chính mình hay giúp người khác vượt lên số phận đó bằng đạo lý nên ở đây ví dụ như chúng ta khi chúng ta nói đến người nghèo khổ đến cùng cực như vậy chúng ta không có ý chê bai mà chúng ta nhìn thẳng để cùng nhau mổ sẻ vấn đề thôi Có những lúc mà chúng ta thấy chúng sinh tạm dừng Cái tiềm ăn để có thể tìm được những cái việc khác như là họ vui đùa Họ tìm bạn với nhau đó là lúc mà họ có phước hơn một chút ví dụ con vật vậy đôi khi nó ăn đủ thế là nó nó đi nó kết bạn nó vui đùa quay quần với nhau có khi người ta thấy được những cảnh mà những con công nó tụ hội lại từng bầy để nó múa đó là những lúc mà nó tạm nó đủ phước trong đó Cái mùa trái cây hay mùa gì đó mà rộ lên nó ăn được thức ăn nó dư dư giả và ngoài những lúc nó phải đi tìm ăn nó còn có những lúc Tìm vui được cái tìm vui được khác ngoài cái ăn đó là cái Phước đã nhiều hơn một chút hoặc là có khi chúng ta đi trên biển cả m thì chúng ta sẽ gặp những con cá gọi là giống cá heo hay là cá ong hai cái giống nó hơi Tương cận nhau cái d phin với cái quay out nó Tương cận nhau chút những con vật đó Cái Tâm Linh nó Mẫn Tiệp có những cái hơn con người cái tâm linh những con cá đó có khi nó hơn cả con người vì nó có trực giác mạnh khi thấy cái thuyền con người đi và nó biết được những con người mà đi trên cái thuyền đó là những con người văn minh có suy nghĩ và nhiều khi có lòng nhân ái có lòng tốt nó bơi theo nó chơi và nhiều khi con người ta rủ nó đua cái nó bơi theo nó đua chơi nó đi chơi với người ta chuyện nó thường xảy ra những người ngư dân hay gặp và có những trường hợp Ví dụ như khi bảo tố Vậy mà người ta kêu cầu có những khi con có ông nó nhận được cái tín hiệu nhận được cái tư tưởng cầu cứu của những người trên tàu nó đã nổi lên hai con nó kè chiếc tàu nó đưa vào trong bờ một cách chủ động có ý thức có nhiều người không hiểu điều đó C cho là nó vô tình nó nổi lên nó đưa thuyền vào bờ cái cách giải thích nó cạn cợt vô lý và đậc võ đoán với sự thực những trường hợp mà các ông nó đưa thuyền vào bờ là nó đưa một cách chủ động có ý thức thì những con vật như vậy chúng ta thấy ngoài những lúc mà nó tìm ăn nó hơi dư giả nó đã làm được những công việc khác cao cấp hơn đó là cái Phước nó có nhiều hơn vậy thì con người cũng vậy là nếu người nào mà ngoài cái lúc chúng ta phải đi tìm miếng ăn mà sau đó chúng ta còn có những thời gian để sinh hoạt những điều khác tức là mình có phước hơn Ví dụ như hôm nay Vậy là chúng ta không phải chúng ta gác cái chuyện ăn mặt cuộc đời qua một bên để đến chùa ngồi với nhau thì đó là chúng ta đã có phước hơn hơn là những người suốt ngày chỉ chăm bẩm để giải quyết miếng ăn Thúc Bách không phải là để tìm thêm mà là sự Thúc Bách đó là họ thiếu Phước như vậy thường thường á là chúng ta thấy cái khổ là chỗ này nè cái khổ là cái tìm ăn nó cái nỗi ám ảnh Tìm ăn nó đè nặng trong lòng không còn biết gì khác đó là cái nỗi khổ của luân hồi ở đây đó chúng ta nhìn con kiến nhìn con chim Nhìn con mèo nhìn con cá chúng ta thấy nó bị đè nặng bởi cái nỗi ám ảnh thèm ăn đó chúng ta xót xa cho nó tức là chúng ta đã có trí tuệ có trí tuệ Còn nếu chúng ta nhìn những con vật đó mà mình không hiểu đang làm gì Không hiểu được cái nỗi khổ trong tâm nó là mình chưa có trí tuệ mà nhiều khi mình chủ quan á Mình thấy con cá nó lội lửng lơ trong khe nước nguồn mình tưởng nó vui chơi không có rồi mình đặt nhạc hát Không có đâu nó đang đau khổ đó đang cực khổ đó chứ không phải thì ngược lại cũng vậy ở trên chư thiên tử nhìn xuống mình chư Bồ Tát nhìn xuống mình cũng như vậy đó cũng giống như vậy cũng thấy mình đang đau khổ Trong luân hồi như vậy Mình nhìn thấy con kiến á Mình thấy cuộc sống vô nghĩa nói sống chi vậy ngĩa là sống chi mà cả một đời chỉ trong tâm chỉ có biết tìm ăn không biết gì khác Cuộc sống vô nghĩa sống như chết Thôi chết cho rồi Hoặc là đừng luân hồi hoặc là nghĩa là con kiến này thôi cho nó biến thành một cái cát bụi cho nó đỡ khổ chứ sống là chi mà cả một đời chỉ bò lết đi tìm miếng ăn hoặc là con trùng ở dưới lòng đất suốt một đời ch đi tìm miếng ăn không có gì khác nên sống mà không đáng để sống khi không có phước vì có những cái điều nó có ý nghĩa hơn Ví dụ như con mèo con chó con cá cứ đi luồn luồn đi tìm C đống rác này đống rác kia để ăn chúng ta thấy nó sống không đáng để sống tại trong cuộc đời không phải chỉ có những điều như vậy mà mình nhìn thấy mình còn có thể là đi ca hát học đạo nè À mình có những điều vui khác mà mình tìm được và mình thấy cuộc sống của con người Nó có ý nghĩa hơn chứ sống chi mà như con vật sống mà không đáng để sống thì đó là mình đã có cái biết suy nghĩ rồi đó nên mình nhìn con vật như vậy mình đã thấy được nỗi khổ của Luân hồi sinh tử là như vậy nhưng mà trên chư Bồ Tát chư Phật chư thiên tử nhìn xuống mình thì lại giống như mình nhìn con vật à với những cái điều mà mình cho là mình có hơn con vật Nhưng mà không ngờ soi với chư thiên tử sự thực nó cũng là những cái đèn nặng trong tâm hồn cũng là những nỗi khổ của nội tâm không phải là sung sướng không Không phải sng sướng sự thực là như vậy nhưng chỉ có cái là bị loài người là một chúng sinh cao cấp cho nên loài người có thể vượt khỏi thân phận mình để trở thành một vị thánh chứ còn con vật thì khó được như vậy nhưng mà những điều mà chúng ta đi tìm kiếm những cái mà chúng ta theo đuổi ở trong cuộc đời này có khi những điều đó Chúng ta thấy nó có giá trị lắm Nó Vinh quan lắm Nhưng mà đối với chư Bồ Tát chư thiên tử ở trên Trời nhìn xuống thì thật là vụng vặt thật là nỗi đau khổ nỗi ám ảnh những cái nặng nề trong tâm hồn không đáng kể không đáng kể vì những cái đó không đưa tới đâu Ví dụ chúng ta So sánh thế này chút Ví dụ bây giờ con chim nó đi nó làm cái tổ nó gấp từng cọng rác về nó làm cái tổ đẹp mỗi tối nó đi về tổ nó ở trong đó thì đối với con chim cái tổ Nó là cái gì cảm cái Gia Tài Của Nó phải không cảm cái công trình cực khổ của nó nhưng mà đối với con người mình là cái gì người mình nhìn thấy mình thấy nó là cái gì Thấy không là cái đinh gì hết không là cái đinh rỉ nào hết trời lại mình bóp cái quăng cho mùi lửa cái sông ngay Mình thấy những cái mà con vật có ít Phước á Nó gọi là vô cùng có giá trị đối với mình thật là rẻ rúng không có cái giá trị gì hết ngược bây giờ mình cũng vậy Ví dụ bây giờ mình cất được cái nhà lầu ba tầng lót gạch men taya là nhà vệ sinh sứ cao cấp cấp của Nhật Bản thấy không dây điện đi cáp ngầm rồi đèn chùm đại khái mình thấy ngon không quá ngon phải không cảm cái Gia Tài Của mình cảm sự cực khổ và phước đức của mình mới làm được chứ không phải đơn giản nhưng mà đối với chư thiên tử nhìn xuống Sao nhìn xuống không là cái đinh rỉ nào hết bóp cái nát liền động đất run rinh cái sập liền lục lội một cái là tiêu liền hoặc là bất ngờ mình chết bất đắc kỳ tử cái là cái nhà đó ai lấy ai xài mất tiêu luôn cũng không có những cái gì mà mình coi vô cùng quý giá Vinh quan công kỹ cực khổ mà đối với những vị chư thiên tử chư Bồ Tát nhìn thấy thật là vô nghĩa cho nên thấy cái việc mà mình theo đuổi cả một đời để mà tích lũy từng đồng từng đồng cách cho được cái nhà thấy th thần này nó Khổ ghê cái tâm nó đi theo cái ảo ảnh cái gì nó mong manh tạm bợ mà cả tâm hồn không còn biết gì nữa không còn biết cái gì quý hơn nữa Chỉ có nhiêu đó chuyện thật là đáng thương thật là nỗi khổ của Luân Hồi nó cái suy nghĩ của chư Bồ Tát trên đó y như mình nhìn cái con chim làm tổ cũng vậy đi ăn cực khổ tha tiền miếng mồi V làm cái tổ mình th thiệt con vật sống không đáng sống đó là nỗi khổ của Luân Hồi nhưng bây giờ mình thì bắt đầu mình lái chiếc xe hơi mình cất cái nhà lầu mình nói mình ngon không chư Bồ Tát trên nó thiệt đây là những cái gì nó vô cùng là giả dối Mong Manh tạm bợ Vì sao vậy vì cái lâu đài cái điện cát cái vinh quang cái thần thông tự tại Trí Tuệ Hạnh Phúc của chư thiên tử trên trời nó trùng trùng trùng gấp bội lần những điều này Bây giờ nếu mà mình nhìn con chim đi mình hiểu đạo lý mình nói Ước gì con chim này nó biết làm phước nó đừng có mãi mà đi lo miếng ăn miếng mặt cho nó nó làm phước để nó có thể thoát được cái thân phận làm chim của nó thì hay biết chừng nào thì cũng vậy ở trên chư thiên tử dòm xuống mình cũng vậy nó Ước gì cái đứa này à đừng có lo cho nó quá đáng Ừ nó đừng có mà ham Nhà cao cửa rộng ham mà chưng diện hoặc là Ham tích lũy tài sản quá đáng Ước gì đứa này Cái người này chúng sinh này biết h sinh làm giúp đỡ những người khác thì ngày nào đó chúng sinh này cũng sẽ lên cõi trời để thấy được cái vinh quan rực rỡ của những cõi giới khác trong vũ trụ mới so sánh nhìn lại thấy thế gian này thật là Bấp bên thật là mong manh không đáng gì hết đó là cái mà chúng ta so sánh chúng ta nhìn con vật chúng ta sẽ hiểu ở trên nhìn mình cũng như vậy mà khi mình biết được ở trên nhìn mình thấy như vậy là trí tuệ mình đã mở ra là mình hiểu là những điều mà mình theo đuổi từ bấy lâu nay thật là là vụng vật thật là tạm bợ chúng ta cũng có những cái nhu cầu thật là bức bách chứ không phải không đâu mà do chính chúng ta đã tạo ra tạo ra một cách ảo tưởng rồi mình theo đuổi cực khổ cả một đời ví dụ bây giờ là ăn mặt cho nó hợp thời trang nó cũng là một cái nỗi khổ lắm chứ phải không Vì từng thời đại đi qua cái con người cái quan điểm về ăn mặt nó khác dần khác dần như ngày xưa vậy một cái áo bà ba đàn ông đàn bà áo bà ba vậ là bảnh lắm rồi nhưng bây giờ áo bà ba là không được giờ là phải áo sơ mi mà cái model cái thời trang của người Nam nó ít có thay đổi tương đối giống giống giống thời nào cũng giống giống chút đàn ông ít điệu nhưng mà thời trang phụ nữ thì cực kỳ phức tạp rườm rà mà cứ cho người mẫu mà lên truyền hình mà dụ thiên hạ rết làm người ta có bao nhiêu tiền phải ráng chạy mà đi đôi dép này đang còn tốt mà nhìn thấy qua sang năm thấy cái này nó lỗi thời n Thế là phải tìm cho ra tiền để mua một đôi giày khác cho nó Moden hợp thời hơn đó là những cái nhu cầu giả tạo mà cũng làm con người cũng phải theo đuổi nó cực khổ lắm thì nói như vậy Mấy cụ già có vẻ bình an tại vì cứ mặc bộ đồ Bà Ba Nhưng mấy người trẻ trẻ Thầy Nghi ngờ lắm nghi ngờ hoặc là nhà ở tươm tất hoặc là kiểu xe cũng vậy nữ kiểu xe Vậy là chúng ta thấy á thời đại kỹ thuật cao Rồi những cái kiểu dáng công nghiệp thay đổi những kiểu xe mới cứ xuất hiện kiểu xe mới xuất hiện hồi xưa Chiếc ram Nó là thần tượng của bao nhiêu người bây giờ chiếc gam nó trở thành nó ai đi xe gam kêu Hai Lúa phải đi B xì Viva hai thắng đĩa gì là nhưng mà chiếc rim chạy vẫn còn tốt như thường không có gì hết vẫn đàn Hoàng vẫn nghiêm trang mà bắt đầu đã như vậy nên người ta đã tự tạo cho mình những cái mục tiêu giả tạo để theo đuổi và cực khổ ghê ví dụ như là những cuộc đi vui chơi cũng vậy Lâu lâu mình mới phải có tiền để mình đi du lịch đi Huế đi Động Phong Nha đi Mũi Né đi Đà Lạt đi chơi thì những điều mà mình phải để dành tiền cực khổ mình đi như vậy ở trên chư thiên tử dòm thấy Tứ cười không nó trời tức cười bên đây qua bên đây mà nó cực khổ đi kì Nó lội đèo lội suối xe lật lên lật xuống gần chết còn chư thiên thì mắt nhìn là đã thấy hết hoặc là bay từ nơi này nó sang cái thế giới khác là biết đầy đủ cho nên cái mà thấy cái con người cực khổ họ thấy thương nó đúng là nỗi khổ của luân hồi còn những vị thánh như vị thiên tử họ tự tại vì cái Phước của họ vì cái thần thông của họ đây là chỗ mà khác nhau cứ cái sự hơn kém là như vậy Tuy nhiên chúng ta so sánh giữa người và vật thì rõ ràng là con người văn minh hơn hạnh phúc hơn là cầm thú nhưng mà Tuy nhiên mình so với các vị Bồ Tát thì lại là mình là một đau khổ nên ở đây đó ví dụ mình nói với người khác á Cái luân hồi là đau khổ cuc sống là đau khổ mình nói người ta không hiểu mà tại sao mình hiểu là bởi vì mình khi mình nhìn con vật mình thấy nó đau khổ và mình đoán được là ở trên chư Bồ Tát nhìn mình cũng thấy như vậy chính vì mình so sánh đó Mình hiểu mình đang trong nỗi khổ đó mình một lát đi giảng xong mình phải leo lên chiếc xe cà tàn của mình chạy tành tành về nhà nửa đường về phí hướ tắt máy mất đó nhưng mà mình thấy mình bảnh hơn con vật Nhưng mà mình biết trên chư thiên tử họ bước một bước là qua bao nhiêu dặm đường Khởi một cái ý cái là thân biến mất cho này hiện ra chỗ kia tự tại như vậy thì khi mình hiểu như vậy à những điều mình có được trên cuộc đời này thì thật là không có gì đáng và luân hồi này đúng là nỗi khổ Đúng là nỗi khổ nhưng bây giờ người mà chưa có những cái suy nghĩ sâu xa như vậy Mình nói họ đời khổ họ không tin họ nói bi quan yếm Thế là muốn vộ chùa gõ mỏ tụng kinh như vậy họ nói họ nói mình không thực tế nhưng mà sự thực là đó là một sự thật Khi mình suy nghĩ sâu xa mình hiểu được điều đó Còn người khác mình nói họ không tin do đó cái câu nói mà Đời là bể khổ mình dè dặt Đừng có đụng ai cũng nói mặc dù nó là chân lý nó là chân lý cho nên đừng có gặp ai Cái người nào hỏi lúc này đi tu chùa đạo lý đạo Phật là sao mình nói vì đời là bể khổ cho nên mình phải đi chùa nói là thôi thôi nói được thôi Cho mày vô chùa luôn đứ tao đi hát karaoke cái đã nó vậy thì cái câu nói vậy nó không đúng đối tượng vì sự thật ra nói Đời là bể khổ cái ý nghĩa nó sâu Nó là một chân lý nhưng mà phải có trí tuệ mới hiểu điều đó Nãy giờ chúng ta suy luận với nhau phải không Chúng ta mới thấy hơi hơi được một chút đời thật sự là bể khổ khi mà mình biết So sánh Còn người khác họ chưa có cái tâm như vậy chưa được mức độ như vậy chúng ta đừng vội nói đây là cái điều chúng ta góp ý với nhau nếu chúng ta muốn đưa người nào vào đạo thì mình phải tùy căn cơ trình độ mình nói điều họ có thể chấp nhận được cái đã từ từ đi vào thêm lần lần đi vào thêm lần lần chứ đừng có vội nói một điều mà mình biết người này không chấp nhận Ví dụ như họ không có tin chuyện thần thông đừng Khoan nói là phật có thần thông bay đồ này qua đồ kia họ xạo nói vậy cho nên phải nói những điều mà họ có thể chấp nhận được thì tùy dù cái người mà họ là nhà kinh doanh họ có tiền bạc dưới tay họ có nhiều công nhân họ không tin đạo không hiểu đạo gì hết thì mình để nói chuyện với họ b vì họ biết mình là người đi chùa nghiên cứu phật giáo Lâu lâu họ tò mò hỏi họ hỏi điều thì mình chỉ nói ngay cái thành công của họ họ đang tự hào thôi nói thì giáo lý đạo Phật là sao nói giáo lý đạo Phật Dạy người ta con đường để có thể là để được thành công như ý muốn nghe có chữ thành công là mấy ông doanh nhânn khoái nó là tại sao đó thì bắt đầu mình từ từ mình dụ họ lần lần đi vào nhân quả nói những điều hợp lý họ thấy trong thực tế ví dụ khi mình thương người tự nhiên người ta thương mình mình đối xử tốt với công nhân Mình nghĩ nó hơi hao tốn á Nhưng mà không ngờ những điều người công nhân Họ tận tụy Họ làm việc siêng năng lại cái lợi đó còn gấp bội lần cái mà mình tốn kém lo cho đời sống của công nhân họ ngồi ngẫm ngẫm đúng những điều đó hợp nói đạo Phật như vậy đạo Phật từ từ như vậy Mình dụ người ta lần lần còn cái mà nói cuộc đời là bể khổ là phải là người đã thuần trong đạo Phật là người phải có trí tuệ phải có sự bình tĩnh mới có thể hiểu được chữ Đời là bể khổ ở đây là khi so sánh lại chút xíu thì chúng ta đánh giá cái sự khác biệt chút nữa giữa con người và con vật là thường con người có thời gian rảnh hơn con vật bởi vì thời gian để chúng ta tìm miếng ăn ít hơn con vật ít hơn đó là cái chỗ đánh giá khác nhau nữa ví dụ bây giờ mình nhìn vào con người cũng vậy Cái người nào mà mình thấy họ bận rộn ít có thời gian rảnh Cũng tạm gọi là cái người ít Phước còn cái người mà họ sống một đời tương đối vật chất đầy đủ mà không phải bận rộn lắm có nhiều thời gian rảnh cũng gọi là người có phước hơn đó chúng ta đánh giá thêm ở cái chỗ là cái dấu hiệu để gọi là có phước không Phước là có thời gian Rảnh hay không rảnh nhưng mà cái này nó là khách quan nha chứ đừng có nghe câu này xong về nhà không chịu đi làm nó tôi rảnh hơn tôi có phước hơn là không được là nói đổ thừa tôi giảng mày không phải nh phải nó là tự nhiên thôi Nó là tự nhiên nĩa là người có thời gian rảnh hơn là người có phước hơn chứ đừng nghe nói vậy về cái bỏ làm R đi chơi không Rồi nói độ thừa ở đây chỗ này nè Ở đây Bắt đầu cái thái độ thế này là khi con người đã có nhiều thời gian rảnh hơn con vật thì chúng ta dùng thời gian rảnh để làm gì đó đó là sự chuẩn bị cho kiếp sau cái mà chúng ta phải bận rộn á là nghiệp của kiếp trước nó lôi nhưng bây giờ thời gian rảnh á chúng ta làm cái gì là chuẩn bị cho kiếp sau và ở đây chúng ta thấy là đúng là trên thế gian này con người ta đã sử dụng thời gian rảnh rất khác nhau rất khác nhau để chúng ta có thể kể là có người dành thời gian rảnh để tìm kiếm thêm vật chất tài sản tức là làm đủ ăn đủ mặt rồi bây giờ kiếm chuyện làm thêm để giàu thêm chút nữa có không có đó là trường hợp rồi có người dùng thời gian rảnh để tìm kiếm trò vui Ví dụ như là Ăn nhậu đánh bài đi vũ trường hoặc là có người tập thể dục thể thao nhưng mà thể dục thể thao này hơi cá độ quá hơi Có cá độ hoặc là có người đi tìm nghệ thuật nghiên cứu về nghệ thuật thích nghe nhạc hay là mình thích mình lấy đàn đó mình ngồi mình đánh vậy đó là chúng ta dùng gian rảnh thì những người mà dùng thời gian rảnh theo cái kiểu đó tìm thêm tiền bạc nè Ăn nhậu đánh bài vui chơi gì không có lợi nhiều lắm thì mình biết đời sau Phước sẽ không còn được như vậy nữa Phước không còn được như vậy nữa như có cái câu chuyện là có Cái người này giàu có và thế lực lớn tổ chức những cái buổi sinh nhật trát tán mời bạn bè mời cãi một ca sĩ nước ngoài lớn liên quan tới cả những cái lĩnh vực ngoại giao của các nước với nhau Thế là công an Họ phải thả thả rồi Ông này ông là Việt kiều mà ông đi đi về về Việt Nam tại lúc này coi nước mình mở cửa thì việc mà đi ra nước ngoài đi về đi vô thì cũng thoải mái dễ dàng không có gì rắc rối nhưng mà về Việt Nam chơi thích hơn là bạn bè còn nhiều tiếp tục bề những trò vui Trác tán Phước rất là lớn nhưng mà chỉ dùng cái Phước đó thời gian rảnh đó để đi tìm những trò vui mà những trò vui nó hạ cấp xuống nó trát tán nó trùy lạc hơn thì mình biết là những con người như vậy kiếp sau họ họ đi về đâu Phước sẽ không còn được như vậy nữa hết Từ từ tiêu hết rồi đó là cái cách mình dùng thời gian rảnh dùng cái Phước mình không đúng cách một sai lầm ở đây có người dùng thời gian rảnh mình để nghiên cứu khoa học thì đây cũng là những ân nhân của nhân loại có khi là họ vì cái hiếu kỳ vì tò mò vì khát khao hiểu biết họ cứ mày mò ở trong thư viện trong phòng thí nghiệm để đi tìm kiếm những kiến thức mới Những kỹ thuật mới cho con người Nhờ họ mà nhân loại đã tiến những bước tiến dài về khoa học kỹ thuật đây chúng ta không được quyền kết tội khoa học kỹ thuật vì đó là phương tiện đó là sự tiến bộ của con người chỉ kết tội là người ta đã dùng khoa học kỹ thuật sai để giết hại nhau đã đem đến cái tàn phá trong tâm hồn Ví dụ như bây giờ kỹ thuật về vi Tín thì không biết nó lợi hay hại nhưng nếu người ta đã dùng kỹ thuật tí đó để tạo thành những cái game trò chơi mà trị lạc thì đó là tội còn nếu dùng những cái kỹ thuật vi tính đó Để truyền bá đạo lý thì là có công rồi Có khi chúng ta dùng thời gian rảnh đó để tìm kiếm đạo lý Đó là những người như chúng ta đang ngồi đây Vậy là chúng ta có một chút Phước mình không dám nói là mình giàu mà có người nào giàu thì cũng giấu rồi không có dám nói ra sợ người khác sinh rồi nhưng Tạm thời chúng ta ngồi đây là ai cũng có chút Phước và và chúng ta đã dùng cái thời gian rảnh đó để đi tìm kiếm đạo lý nên chúng ta mới cực khổ đến đây hoặc là ngoài thì giờ đến chùa chúng ta nghe băng thêm Tìm hiểu sách này sách kia thêm đó là tìm kiếm đạo lý những người mà dùng thờ gian rảnh để tìm kiếm đạo lý á là những người họ đang mở một cánh cửa để vượt ra khỏi luân hồi vượt ra khỏi luân hồi thì chưa chắc họ vượt ra khỏi nhưng mà họ đã có cái cửa Họ đang đi tìm cái chìa khóa của cánh cửa đó Còn những người khác ví dụ dùng thời gian rảnh của mình để đi làm giàu thêm dùng thời gian rảnh của mình để đi chơi vui dùng thời gian rảnh mình để nghiên cứu khoa học thì những người này có hơn có kém có phước có tội nhưng chỉ lẫn quẩn chỉ đi mãi Trong luân hồi còn người mà dùng thời gian rảnh của mình để tìm kiếm đạo lý thì có khi họ chưa tìm kiếm xong chưa tìm kiếm ra chưa gặp được thầy gặp được sách gặp được đạo lý có khi họ cũng chưa thực hành được nhưng mà với cái Tâm đó thì họ đang chuẩn bị một cái điều gì đó rồi trường hợp có những người dùng thời gian rảnh để thực hành tâm linh Vì họ đã tìm kiếm được một số đạo lý họ bắt đầu họ thực hành là họ dùng thời gian rảnh để lạy phật để ngồi thiền để quán từ bi thì đó là họ đang thực hành và người này thực sự đặt những bước chân đầu tiên trên con đường giải thoá thoát họ đã tìm được cánh cửa họ đã mở được cánh cổng họ đang bước dần đi ra ngoài khi mà họ bắt chân họ ngồi thiền họ lạy phật họ thương yêu chúng sinh là như vậy hoặc là có người dùng thời gian rảnh mình để làm việc từ thiện để làm lợi ích cho người khác thì những người này thực sự là họ đang gieo cái nhân để làm thánh họ có thể tự tại Trong luân hồi hoặc ngoài luân hồi Đây là những cái đóa hoa của nhân loại Mặc dù là người khác không biết có thể họ không để lại tên tuổi trong cuộc đời này Nhưng mà sự thực cái ích lợi của họ nó Lan vào cuộc đời như cái đóa hoa mà tỏa hương Vậy những người nào chúng ta mà sống gần được những cái người như vậy mà biết có đạo lý nè Có tu tập nè có làm việc từ thiện nè thì chúng ta luôn luôn chỉ nhận được niềm vui nó giống như chúng ta sống gần một cái cụm hoa mà tỏa hương thâm ngát luôn luôn mình được cái niềm vui mù hươ thơm đó cũng vậy chúng ta sống gần những người mà biết làm việc thiện thì cuộc đời chúng ta chắc chắn là có được niềm vui khi mà nghĩ được điều đó thì bây giờ chính chúng ta phải làm những cái cụm hoa như thế là chính chúng ta phải làm sao chúng ta phải biết tìm đạo lý nè chúng ta phải thực hành tâm linh tu tập nè chúng ta phải làm nhiều việc từ thiện để cho những người chung quanh chúng ta được hưởng được thưởng thức cái hương thơm tốt đẹp từ cuộc đời từ tâm hồn của chúng ta lan tỏa ra là như vậy nếu mà chúng ta dùng được thời gian rảnh như vậy thật là quý giá và Như vậy chúng ta thấy thế này cái dùng thời gian rảnh là cái yếu tố để chúng ta đi lên hay đi xuống chúng ta hơn hay kém Nếu chúng ta dùng thời gian rảnh của mình một cách đúng thì chúng ta thăng tiến mãi cái giá trị của mình để sau này chúng ta trở thành một vị thiên tử một vị thánh vị Bồ Tát Còn nếu mà chúng ta dùng cái thời gian rảnh mình một cách sai lầm thì chúng ta lui dần về con người phàm tục rồi đọa luôn vào các loài thấp kém ở những kiếp sau nên cái gọi là dùng thời gian rảnh như thế nào là một điều rất quan trọng làm cho chúng sinh trở nên hơn hay kém với nhau chứ còn cái bận bắt buộc thì nó là nghiệp rồi ví dụ bây giờ chúng ta phải đi làm để sống thì ai cũng như ai thôi Dù cái người làm trong văn phòng hay là cái người công nhân đi lao động ở ngoài đường thì bình đẳng giống nhau hết vì nó là cuộc sống vì nó là cái nghiệp thúc đẩy nhưng mà bắt đầu khác nhau là lúc mình rảnh người nào đó làm cái gì Ví dụ cái người đó làm ở văn phòng sạch sẽ đẹp đẻ có máy lạnh nhưng mà khi rảnh chỉ đi chơi còn cái người công nhân họ đi làm ngoài đường mà khi rảnh họ đi chùa và họ đi làm việc thiện thì khác nhau sau này sẽ khác nhau đó là sự hơn kém coi cái thời gian rảnh mình như thế nào rồi Còn những người già cũng vậy khi mình đã một đời lao động vất vả nuôi gia đình mình thì khi già thì thường thường bắt đầu là mình đang rảnh từ từ lại thì phải biết dùng thời gian rảnh để xây dựng cho kiếp sau bây giờ chúng ta nói qua về cái thái độ một chút là trong cuộc sống này chúng ta biết chắc chắn rằng là không có sự ngang bằng không có ai giống ai hoàn toàn về phước đức chúng ta sẽ hơn một số người nào đó và chúng ta cũng sẽ kém một số người nào đó phải không điều đó chắc chắn phải không cho nên ông bà mình hay nói đó Ngó lên thì không bằng ai mà ngó xuống thì thì không ai bằng mình cho nên nói về để an ủi thì có những khi mình nghèo quá đi có đôi dép mà ngăn trộm nào nó khèo khẹo lấy mất chiếc còn chiếc mình cũng không m được Thôi đành đi chân không luôn thì mình cũng than thở nhưng mà gặp người nó thôi Ngó lên không bằng ai mà ngó xuống thì cũng không ai bằng mình cứ đi chân không đ thời gian mà khổ m cái thằng mà đi khèo khèo giáp ta được chiế nó cũng không bán được mình còn chiếc mình cũng không đi được thiệt là phá đám vậy đó khổ vậ nhưng mà cuộc sống nó như vậy đó nên ở đây không bao giờ có sự ngang bằng tuyệt đối với con người nên luôn luôn như vậy thì ở đây trước cái việc mà chúng ta sẽ hơn một số người và chúng ta sẽ kém một số người thì chúng ta phải có thái độ như thế nào là hợp lý nhất thì cái thái độ như thế này nó tùy cái người hễ mình có đạo lý mình hiểu cách khác mà không có đạo lý thì mình lại hiểu cách khác cái tâm mình sẽ khởi theo cái chiều hướng khác ví dụ thế này ví dụ bây giờ nếu mình không có đạo lý để sống á thì khi mình Ngó lên n mình nhìn thấy sao ai cũng hơn mình hết ch là nhà mình mới có một tầng lầu mà thấy nhà bên cạnh ba bốn tầng mình đi xe đời thì hơi cũ mà người kia thì đã đi xem mới hoàn toàn những đời mới thì khi mà mình cứ Ngó lên mình so sánh như vậy mà trong tâm mình không có đạo lý thì mình xuất hiện cái tâm gì buồn tuổi thấy không buồn tuổi mình mặc cảm mặc cảm vì cái thua kém tâm nó tâm động hay tâm tịnh tâm động hy là Tâm buồn tuổi n mặc cảm là tâm động mà cái tâm động tâm đó không xuất phát từ đạo lý không phù hợp với đạo lý làm cho mình đau khổ rồi cũng cái con người không có đạo lý đó khi nhìn xuống thấy mình lên hai tầng lầu nhà bên cạnh Còn nhà lá nĩa là mình đi xe đời cũ nhưng mà cái người bên cạnh còn đi xe đạp thì lúc đó mình nghĩ gì trong tâm nghĩ gì mình mình kênh Đời Chút mình tự cao chút ngĩ là mình gặp mặt cái nhà hàng xóm mà năm tầng lầu cái mình cúi đầu nhưng mà mình gặp cái người đi xe đạp ngc đầu lên thì cái người này không có đạo lý n là chúng ta buồn tuổi với người hơn mình và kênh với cái người kém mình thì như vậy là không có đạo lý nên cái mà tâm kênh kiệu kiêu ngạo với cái người kém là động hay Tịnh độngi Không và cái tâm đó không có đúng với đạo lý không phù hợp với đạo lý không đem lại lợi ích An Lạc lâu dài về sau cho nên đó là không có đạo lý bây giờ có đạo lý bây giờ mình có tu tập n có đạo lý khi mình nhìn lên mình thấy cái người hơn mình thì sao thì để mình khiêm tốn mình Khiêm hạ mình biết quý trọng người ta đó là mình nói về tài sản á nhưng mình gặp có những người hơn mình về gì về tư cách về tài năng về trí tuệ về đạo đức thì những cái đó làm sao nữa mình càng càng tôn trọng quý mến Biết chừng nào đó là cái Tâm Như vậy thì cũng vì cái không có đạo lý á Mình thấy người ta có tài hơn mình thì mình sao ganh đó Thấy người ta được nhiều tiếng khen có trí tuệ thì mình tức đó là không có đạo lý Còn bây giờ có đạo lý mình thấy người khác hơn mình ví dụ hơn tài sản mình kh phục vì mình biết người này đời trước đã chịu cực thêm một chút nhiều hơn mình mình hơi ít chiều cực một chút hoặc là mình thấy cái người này tu tập tinhh tấn có đạo đức có độ lượng được nhiều người khác quý mến thì mình mình tán thán mình ngưỡng mộ thì cái tâm mà mình khâm phục mình tán thán mình ngưỡng m cái người hơn mình thì cái tâm đó là tâm tốt hay xấu tốt nên tâm này phù hợp với đạo lý đúng với đạo lý và đưa đến An Lạc lâu dài về sau rõ ràng rồi bây giờ mình nhìn xuống cái người thấp hơn mình kém hơn ví dụ kém hơn về tài sản đi thì mình ở được nhà lầu họ vẫn còn ở nhà lá thì mình nghĩ gì trong tâm thương phải không thương họ đó là cái đạo lý hoặc là có những người kém hơn về điều khác vì kém hơn về đạo đức kém hơn về tài năng kém hơn về về văn hóa thì mình làm sao mình cũng cũng thương họ đó là có đạo lý Nên Ở đây không có kênh kiểu không có cái mặc cảm tự tôn mà mình có lòng thương yêu thôi đó là có đạo lý cho nên V luôn luôn là chúng ta phải đối diện với sự hơn và kém trong cuộc sống này không bao giờ tránh khỏi hết nơi này chúng ta thấy người hơn mình nơi kia thấy người kém mình Nhưng mà nếu không có đạo lý thì mình Khởi sinh phiền não là tạo nghiệp liền hễ mình Ganh tỵ với cái người giỏi hơn là mình tạo cái nghiệp sau này không bao giờ mình giỏi được mình ganh tị với cái người giàu sau này mình không bao giờ giàu được tại vì sao vậy nhân quả có cái logic như Toán học vậy Ví dụ mình thấy cái người đó họ giàu mình ganh cái ganh có nghĩa là gì có nghĩa là mình không muốn họ giàu như thế đúng không Đúng không thì khi mà mình không muốn người khác giàu như thế thì cái quả báo là mình sao mình sẽ không giàu như thế trước đó nó nhân quả đó nó logic như vậy nên cái nhân quả sự thật á Nó có cái lý luận và có logic chặt chẽ như Toán học mà chỉ là vì để chúng ta chưa tới cái lúc để chúng ta tạo thành một cái môn nhân quả học hoặc là nghiệp báo học trong nhà trường Chứ sau này nếu mà mình soạn ra được cái môn nghiệp báo học thì chúng ta thấy những điều này Phân tích chặt chẽ như một bài toán rất là chặt chẽ mà khi mình nói ra những người trí TH h hoan h chấp nhận liền giống như nãy chúng ta nói khi mình ganh V điều gì vĩnh viễn mình chấm dứt điều đó mình không có nữa ví dụ thấy một người giảng giỏi đi giảng sư giỏi trong lòng mình ganh thì vĩnh viễn mình không bao giờ giảng giỏi nữa đó là một sự thật hoặc là mình thấy một người mà xinh đẹp rồi mình ganh tị thì vĩnh viễn mình không xinh đẹp nữa như vậy cho nên ở đây có một bí quyết mà để cho chúng ta trở nên xinh đẹp Thấy mấy cô hơi lắng nghe chăm chú rồi đó là là thấy ai đẹp thì tận trong thâm tâm mình mình luôn luôn vui mừng hoan hỉ thì sau này mình sẽ đẹp đó là lý do mà tôi cũng vậy đó thấy ai đẹp tôi cũng ráng Tôi tán thán hoan hỉ lắm tại vì mình biết mình đang như thế nào nên mình phải ráng mà đổi nghiệp nên ở đây vậy cái ngó xuống để thương yêu cũng như vậy chúng ta thấy là bây giờ chúng ta phân tích cái nhân quả khi mình nhìn một người mà kém hơn mình Ví dụ mình giàu hơn nhìn người nghèo thì mình coi thường họ thì cái tâm coi thường đó sẽ khiến cho mình sau này sẽ bị nghèo như vậy tại sao nó cũng như vậy cũng vì thế này là khi mình coi thường người nghèo trong tâm mình nó có cái niệm thầm kính xảy ra là muốn họ nghèo mãi như thế để đừng bao giờ bằng mình đúng không đúng và khi mình muốn họ nghèo mãi như thế thì cái kết quả đến với mình là mình cũng sẽ nghèo ở một kiếp khác và nghèo cũng hơi lâu nó ghê như vậy còn Khi mà mình thấy người nghèo khổ một người Sa xúc người kém cõi ví dụ kém cõi về tài năng về đạo đức vân vân mình thương họ cái tâm đó nghĩa là tâm gì Nghĩa là tâm muốn cho họ Đừng như vậy nữa phải không Ví dụ khi mình thương xót người nghèo có phải là trong thâm tâm mình muốn cho họ đừng nghèo nữa đồng ý không đúng không Thì nhân quả là gì Mình không bao giờ bị rơi vào cảnh nghèo như thế nhân quả như vậy nhân quả từ trong tâm cho nên vì vậy mà khi mình thấy một người có cái Vinh quan có phước thành công mà mình hoan hỉ mình vui mừng mình tán thán thì chỉ cái tâm đó thôi đã chuẩn bị cho mình cái sự thành công vinh quang mai sau khi mình thấy người nghèo khổ người bất hạnh người kém cõi người sa súc mình có cái tâm thương xót có nghĩa là sau này mình không bao giờ bị rơi vào những cảnh như thế cái Tâm Tâm mà đi đúng với đạo lý nó tạo thành cái nhân quả như vậy nên ở đây chúng ta để ý là chúng ta luôn luôn phải đối diện với cái sự hơn và kém trong cuộc đời này không bao giờ tránh khỏi bước ra một bước là có hơn có kém có hơn có thua rồi không tránh khỏi nhưng ở đây Tạm thời chúng ta dùng tâm phân biệt để chúng ta có cái đạo lý như vậy là theo đạo lý đối với người hơn mình quý kính đối với người kém mình thương yêu đó là cái đạo lý rồi có những cái tâm như thế này chúng ta phải để ý này là luôn luôn phải mong người khác hơn mình không có muốn tranh hơn thua với ai chúng ta phải khởi cái niệm này mà niệm này nó quan trọng lắm luôn luôn mong mỏi cho người khác hơn mình cái tâm này hơi khó khởi mà ai mà Khởi được cái tâm này đời sau luôn luôn là những người xuất sắc cực kỳ nữa cái chữ cực kỳ rớt vô nữa biết bắt trước ai rồi đây mấy nay tôi nói chuyện tôi bị cái chữ kinh dị chữ khủng khiếp chữ cực kỳ rất vô không biết nghe ai nói chuyện rớt ô nè thì đây chỗ này Vậy là tại sao vậy thường chúng ta khó khởi đa phần á ví dụ như người khác hơn mình mình vui là đủ rồi người khác bằng mình à mình vui là mình đạo đức lắm hoặc là người khác kém hơn mình mình thương là đạo đức lắm rồi đạo đức lắm nhưng mà mình chưa đều cái tâm là lúc nào cũng khát khao mong mỏi cho người khác giỏi hơn mình thành công hơn mình chúng ta rất khó khởi cái tâm đó mà đây là đỉnh cao của đạo đức cái người nào mà Khởi được cái tâm đó thường xuyên người này rất đạo đức thường là trong cuộc sống lần lần không còn bị thất bại dễ suô sẻ m may mắn và kiếp sau là người thành công lớn tài năng lớn có thể như một thiên tài Như Một vĩ nhân luôn Nếu mà tâm mình luôn luôn khát khao thiết tha chân thành phải chân thành nha chứ đừng có muốn mà muốn giả bộ nghĩa là muốn người khác giỏi hơn mình tâm như vậy Ví dụ như hôm nay mình có một cái thành công gì đó một cái giỏi vắn gì đó thì luôn trong thâm tâm mình muốn người khác giỏi hơn mình thì người này còn thành công nữa còn mà nếu mình chưa khởi được cái tâm đó thì đạo đức mình chưa cao mà ở đây chúng ta thấy mình đã là đệ tử Phật lỡ là đệ tử Phật mà là đệ tử Phật thì đạo đức phải rất cao lòng thương yêu phải rất lớn chứ chúng ta không thể là một người đệ tử Phật mà thương yêu con người hời hợt được không thể được chúng ta không thể là một đệ tử Phật mà đạo đức mình kém cõi được không thể được nhưng mà để xứng đáng là một đệ tử Phật có đạo đức cao chúng ta phải khởi được cái niệm này lúc nào cũng mong cho người khác hơn mình câu này chúng tôi vừa nhắc tới nhắc lui nhiều lần vì nó quan trọng nếu chúng tôi nói một hai lần quý phật tử ra về quên liền nhưng mà nó quan trọng nên tôi phải nói đi nói lại Nói đi nói lại để quý phật tử nhớ cho sâu cái ý nghĩ này cái tâm niệm này vì sao vì nó tạo thành cái đạo đức rất lớn ví dụ Trước đây chúng tôi cũng đã nói rất nhiều về đạo đức nhưng mà thường những điều đó là những căn bản những căn bản nhưng mà riêng cái tâm niệm mà chúng tôi vừa nói nó là một cái sự tác động rất mạnh vào đạo đức để kéo cái đạo đức chúng ta lên rất cao cái mà cái tâm niệm luôn luôn khác khao mong mỏi cho người khác hơn mình Nó là cái thúc đẩy đạo đức chúng ta tiến rất cao chúng tôi nói tới nói lui nhiều lần quý phật tử nhớ giùm nhớ giùm điều này là mỗi khi chúng ta lạy phật vậy luôn luôn chúng ta phải chịu có Khởi cái tâm là mong sao cho mọi người đều giỏi hơn con rồi trong cuộc sống cũng vậy khi mà chúng ta gặp ai chúng ta ngồi nói chuyện với ai vậy Thấy ai làm được điều gì vậ chúng ta phải thầm cầu nguyện mong cho người đó giỏi hơn mình Đây là một cái đạo lý một cái đạo đức rất quan trọng mà nếu chúng tôi không nhắc đi nhắc lại quý phật tử coi chừng quên đó về mình không Khởi Tâm nó được mình cũng sẽ tiếp xúc với nhiều người rồi mình sẽ hợp tác sẽ làm việc chung với nhiều người nói chuyện với nhiều người có khi chúng ta nói chuyện với nhau trong đạo lý có khi chúng ta hợp tác với nhau trong công việc thì lúc đó chúng ta sẽ thấy có người hơn người kém Nhưng phải nhớ từ ngày hôm nay lúc nào cũng tâm nguyện cho người khác giỏi hơn mình đó là đạo đức Ví dụ bây đối với những người tăng ni như chúng tôi thì chúng tôi là những người xuất gia mà người xuất gia thì phải có bổn phận giáo hóa thuyết pháp độ sinh đó là bổn phận của chung của tăng ni ai cũng vậy thì đối với những vị tôn túc Chúng tôi là đàn em là con là cháu Chúng tôi đã từng được những vị tôn túc đi trước nâng đỡ dạy dỗ hoặc trực tiếp hoặc gián tiếp nghĩa là chúng tôi đã được học trực tiếp với những vị thầy đáng kính của mình hoặc là chúng tôi đã được học gián tiếp qua sách vỡ những băng giảng của những vị tôn túc nơi này nơi kia Chúng tôi đã được thừa hưởng điều đó cho nên ngày hôm nay chúng tôi tạm đủ khả năng để nói lên giáo pháp của Phật đến với mọi người đó là đối người đi trước rồi sau này còn những người đàn em của chúng tôi nữa Còn những người tăng ni đi sau chúng tôi cũng đang tu đang học và những người đó cũng phải có trách nhiệm Hoằng Pháp Lợi sinh về sau thì ở đây đối với những vị mà đi trước tôi thì không có gì phải nói lòng của chúng tôi luôn luôn quý kính Tôn kính biết ơn mực không có thay đổi nhưng mà cái tâm của chúng tôi đối với những người hầu học những đàn em của mình Những tăng ni mà đàn em của mình thì lúc nào chúng tôi phải biết mong mỏi khác khao cho những đàn em sau này của mình phải giỏi vượt bực hơn mình nữa thì mới duy trì phát triển được Phật pháp Ví dụ như bây giờ có vài người nghe Băng của chúng tôi giảng rồi đến khen tôi khen tôi nhiều thì khi nghe lời khen đó mà nếu chúng tôi tự mãn chúng tôi cho rằng mình vậy là nhất nhì rồi thì tâm đó là Tâm thối đọa hễ nghe được một tiếng khen là nó thầy giảng hay thì chúng tôi phải nghĩ ngay đến những đàn em của mình liền mong sao sau này những tăng ni trẻ về sau sẽ có những người giảng hay hơn như thế nữa hấp dẫn hơn như thế xuất sắc hơn thế đào đạo lý sâu hơn nữa phủ trùm được mọi vấn đề Hơn nữa để làm lợi ích chúng sinh nhiều hơn để phật pháp phát triển nhiều hơn nữa để cho thế giới này thực sự trở thành thiên đường đó là điều chúng tôi phải mong mỏi còn nếu chúng tôi là những người đi trước mà cứ sợ người sau giỏi hơn mình thì đạo đức Chúng tôi không còn nữa chúng tôi từ từ tan vỡ và đời sau mình không ra gì nữa đó là chúng tôi nói một chút trong cái tăng ni còn quý phật tử là sống với nhau trong cuộc sống này về cái sự hơn kém nó cũng so sánh chan chác chứ không phải không Nhưng mà nhớ lúc nào phải giữ chặt đạo lý điều đó là luôn luôn mong người khác giỏi hơn mình ví dụ như trong từng lời nói vậy như khi nói chuyện với nhau có nhiều người hay có cái tật muốn tranh hơn nhiều Khi trong lời nói cũng muốn tranh hơn để chứng tỏ mình giỏi hơn nữa Đó cũng là một cái sai lầm về đạo đức nên ở đây mình phải biết nhúng nhường trong từng cái lời nói nhỏ ví dụ thấy người khác họ bày tỏ một ý kiến mình trân trọng lắng nghe Có khi mình nhận định biết ý kiến trật lất nhưng mà cũng bình thản không có tỏ thái độ không có tỏ thái độ là giống như mình giỏi hơn mình biết anh dở ẹt anh nói trật Không có vẫn lắng nghe vẫn cười Chỉ khi nào mà người đó họ chân thành muốn nghe mình góp ý thì mình cũng sẽ khiêm tốn cẩn thận mình bày tỏ ý kiến của mình vì cái người đó thật lòng muốn nghe ví dụ như thế này ví dụ như chúng tôi đang nói là giống như chúng tôi cũng đang khoe khoan kiến thức của mình nhưng mà ở đây nó được một cái là may mắn cho chúng tôi là vì trước mặt chúng tôi là quý phật tử đang chân thành lắng nghe chứ không phải là những người tranh hơn tranh thua cho nên tôi được quyền nói chứ còn nếu trước mặt mình là một người mà không phải chân thành lắng nghe mà muốn tranh hơn tranh thua thì chúng tôi không được quyền nói cấm hễ là gặp một người mà có ý hơn thua thì mình không được quyền đem đạo lý ra nói vì nếu mình đem đạo lý ra nói để hơn thua thì mình đã dùng sai Phật pháp dùng sai mục đích là mình đã dùng đạo lý để tranh hơn tranh thua cấm nhưng mà may mắn cho chúng tôi là trước mặt Chúng tôi là những người phật tử rất đáng yêu đáng quý rất dễ thương dễ mến rất là gì đó tuyệt vời lắm cho nên đang chân thành lắng nghe vì vậy là theo luật của đạo Phật chúng tôi được quyền nói và phải nói trong cái sự chân thành và Khiêm hạ không được nói mà nói một cách khoe khoan kiêu ngạo đó đó là cái Đạ khi nói giáo pháp của Phật là như vậy chúng ta để ý thế này có một vài vấn đề gọi là hơn thua trong cuộc sống này là ví dụ như trong trò vui chúng ta thấy là những cái cuộc mà đá banh bóng đá chuyện gì xảy ra cá độ phải không hơn thua mất nhà mất cửa mất xe trong báo đó có ông chồng đem về nửa chiếc xe cúp mà được cưa ra bà hỏi sao nói là may là anh bị cá độ nửa chiếc thua nên cưa nửa chiếc để lại dắt về vát về nửa chiếc xe cúp thì có những chuyện vui như vậy mà có những cái nước họ xem cái việc mà thắng thua trong bóng đá Nó khủng khiếp quá Ví dụ như có một lần như ở Brazil một cầu thủ vô tình đá trái banh lọt về lưới của nhà nó thì khi trở về nước xuống khi trường là bị bắn chết liền tức là họ xem cái hơn thua đó quá đáng nó không bằng những đứa trẻ chúng ta hãy nhìn những đứa trẻ nó đem sự dây thun ra nó ngoắc mắc vài đứa hàng xóm lại nó nhảy dây và nó đếm ăn số phải không thì có đứa Thắng đứa thua nhưng mà rồi nó có gây lộn Không Không nó chỉ xem nó là vui thôi rồi mơi chiều lại đem dây thun ra rủ nhau chơi nữa cho vui rồi Có Thắng có thua nhưng mà cái thắng thua đó để vui cho vui thôi chứ không thành cái gì làm sự tranh hơn tranh thua quá đáng nhưng mà rồi người lớn đã nhiều khi không bằng trẻ em trong đấu thể thao nhiều khi đã tranh hơn tranh thua quá đáng chúng nôi phải chích doing để dành phần thắng rồi danh dự nước nhà màu cờ sắc áo rồi holigan đánh đập tùm lum hết cho nên cái tinh thần gọi là tranh hơn thua trong thể thao quá đáng cũng là một cái sai lầm mà đó là bệnh của chúng sinh bệnh của chúng sinh cho nên khi mà nhìn mọi người cuồng nhiệt trong bóng đá theo cái tâm hơn thua đó thì chúng tôi thấy nó là một cái nông nổi tạm thời của giai đoạn này một ngày nào đó khi mà cái văn minh con người cao hơn Ý thức con người tiến bộ hơn thì chúng tôi nghĩ sẽ không còn những cảnh mà xem bóng đá mà gào thét la hét Cá Độ hơ quá đáng như vậy n phải giữ cho thể thao đúng mức nó làm cái gì rèn luyện cơ thể vui tươi chứ không thể thành cái sự xác phạt Bây giờ thể thao nhất là bóng đá đang thành cái sự xác phạt Đó là điều đáng trách hoặc là trong đạo Vậy là chúng ta thấy chúng ta nghe một cái thiền sư nói chuyện thì giống như là giành hơn với nhau vậy các thiền sư nói qua nói lại giống như bốp chát đột với nhau Cái người này nói ông ở đâu tới thì ông kia trả lời là ngậm lấy Miệng chó thấy Ủa sao mấy th xư nói chuyện nhau chửi qua chửi lại kì Nhưng mà sự thật không phải các thiền sư dùng mấy cái thủ thuật bí mật gì đó để nghiệm cho ra coi cái người kia đã đạt được sự tự tại hay chưa Mà nếu cái người kia đã thật sự Đạt ngộ được sự tự tại rồi thì họ hoan nghỉ và chấp nhận nhau liền họ xem nhau là tri kỷ liền đó các thiền sư họ hay như vậy nhưng mà cái người bây giờ thì không phải vậy Mình họ h thn Ngữ Mình bắt trước gặp nhau cũng sổ thền ngữ chửi nhau chửi rồi tranh hơn tranh thua một bụng và không bao lâu thì tẩu hỏa Điên hết vì nguy hiểm của cái thiền là vậy đó chúng ta đi đúng đường chúng ta thành thánh nhưng mà chúng ta đi sai đường trong đó có cái hơn thua khoe khoan kêu mạ chúng ta sẽ bị điên thiền là con dao hai lưỡi đi đúng đường mình thành thánh trật đườngng là điên liền mà điên rồi thì đúng là không khác gì con vật nguyên nhân đa phần của bệnh điên trong thiền là do kêu mạ khoe khoa cho nên người tu thiền phải hết sức là kính đáo và giặt khiêm tốn chúng ta phải kiểm soát cái tâm hơn thua của mình vì trong cuộc sống chúng ta dễ bị cái tâm hơn thua đó nhiều lắm và gây chia rẽ có những cái vùng địa phương á Họ thích nói hơn với nhau hễ người này nói câu người kia mắng lại người nói câu người kia mắng lại g là cái tâm hơn thua thì cái tâm đó tạo thành nghiệp nên nó đây vì trong cuộc sống chúng ch ta m cho người khác hơn mình chỉ bảo ai chỉ bảo thật tình để người khác giỏi hơn mình hãy nhớ điều đó Nhưng mà thường thường á người Việt Nam mình hay bị cái bệnh Dấu nghề người Trung Hoa họ cũng bị người Á Đông hay bị cho nên cái nền văn minh đã bị chậm lại so với tây phương do đó là chúng ta phải bị họ đô Hồ chúng ta hay bị bệnh Dấu nghề ở đây chúng ta cố gắng hã biết cái điều gì hay điều gì có lợi chúng ta dạy cho người khác thật tình không giữ gì lại cho mình hết thì đó là cái nhân để xóa được cái bản ngã của mình mà đời sau mình thành cái người xuất sắc nó vừa là cái ngã mình nhẹ cái chấp ngã mình hết nhẹ rất dễ tu mà nếu mình còn ở trong luân hồi thì mình là những người phi thường những người nhân tài lớn đó là do cái từ bây giờ kiếp này mình chỉ ai điều gì chỉ hết lòng luôn thí dụng thầy giáo mà dạy ch học sinh dạy Hết Lòng có lần Chúng tôi nghe có cái cơ sở đó Mở ra dạy vi Tín thì cái người mà đến dạy là cũng là những kỹ sư vi tín mà mở cái lớp những cái trung tâm những cái điểm dạy vi tính thì nhiều người cũng tới lui học tôi nghe kể là họ dạy không tận tình nên học ở đó rồi đi ra đi thi không được gì hết trơn làm cũng không được việc là cứ phải tới lui học hoài tôi nói người này họ không biết nhân quả họ cũng muốn câu giữ cái học viên cho lâu Nhưng không ngờ đã tạo thành cái nghiệp cái nghiệp là gì đời sau hoặc đời này họ không Còn tài năng nữa lần lần dở không theo kịp ai hết ví dụ bây giờ họ có là kỹ sư vi tín nhưng mà có thể là 10 năm 20 năm sau họ không còn làm được trong cái nghề cái ngành đó nữa vì cái nhân quả như vậy và không giỏi nữa không theo kịp ai nữa Còn nếu chúng ta dạy ai mà dạy thật lòng thì mình cứ giỏi hoài giỏi hoài không bao giờ hết cũng có vài vị quan niệm làm giảng sư trong Phật pháp đừng có giảng hết t giảng hết rồi lần sau không lấy gì giảng nữa nói cái đó mới hết giảng thiệt á cái mà giấu dấu lại chút là mai mốt hết giảng Á hãy nói hết toàn bộ những gì mình biết vì sao vì mình mong cho mọi người biết đạo lý cho sâu để họ sống cho tốt Vậy chứ mài mai mốt có bài giảng hoài mút bài giảng hoài còn mà cứ dấu dấu chút mai mốt nín luôn hết giảng á nhưng bản thân chúng tôi cũng vậy thì mỗi một bài mà chúng tôi soạn Để giảng là chúng tôi nói hết những cái gì mình có thể tìm thấy được mong cho mọi người sống thật tốt hiểu đạo lý thật sâu mà kỳ tới không còn gì để giảng thì thôi xin nghĩ đó thì thôi không có gì để giảng xin nghĩ nhưng mà rồi trời phật độ cái lết lết rồi Cũng giảng được hoài cũng thỉnh thoảng giảng được chút chút hoài giống như bây giờ như tháng này chúng tôi giảng bài này chứ thực sự là tháng sau không biết giảng bài gì Bị trúc hết ra trúc hết ra rồi trong một bài giảng không có giấu gì lại cho mình hết rồi tới kỳ sau mà gặp ni sư trụ trì hối quá rồi cái năng nỉ cho nghỉ kỳ ni sư không chịu có thể về phải vò đầu bứt tay cắn bút rồi suy nghĩ mà soạn bài lại rồi sao phật độ cũng soạn được bài nó vậy là mình cứ thật tình cho hết cho hết không giữ lại điều gì cho mình hết sống không giữ lại điều gì chỉ có tiền thì giữ lại ít để lát đi về xe đụng bánh tráng bể có tiền đền Thôi mà những điều gì khác về tinh thần cho sạch hết không giấu điều gì hết Có những điều vậy nhiều khi có những bí quyết trong sự tu tập thì chúng tôi nghĩ là bí quyết này không nên vội nói ra vì nói ra người ta chưa đủ ch bị kịp mình nói ra vội quá không hay nhưng mà có người năn nỉ quá cái thôi cũng xì ra luôn cũng nói luôn Không giấu được chúng ta nhìn lại trong lịch sử loài người chúng ta thấy cái sự tranh hơn đ đem đến những hậu quả khủng khiếp không thể tưởng tượng được những việc nhỏ như là ganh tỵ vì người ta được khen mình ganh hoặc là sự ngưỡng mộ cái nét đẹp cái tài năng cũng gây ra cái chia rẻ cái mưu hại cái nói xấu hễ người nào được khen rồi thế nào người đó bị hại vì sẽ bị nhiều người ganh tỵ và bị hại ví dụ gia đình nó cưới C con dâu về cái hai ông bà già nói thiệt là cái con dâu nĩa là con dâu cưng của chúng tôi nha Cái này nó đẹp mà nó giỏi rồi nấu ăn đi gặp khách khoe thì bảo đảm nồi cơm trưa Chiều nay là sống nhão và cái nồi cơm đó là thế nào sống nhão mà nồi canh chua thế nào Không có nấm ớt hay là đóng muối trongng đó để cho mà ba má biết mà khen con dâu cưng tức là chúng ta thấy từ nhề việc nhỏ th một tiếng khen thôi mà có có sự ganh tỵ là cái hậu quả khủng khiếp biết nói câu này có đụng chạm tới ai không ta có từng bỏ nắm muối vên nồi canh của ai chưa bao nhiêu người hi vọng là chưa thì đó là những cái việc nhỏ nhỏ rồi C nhiều điều nhiều điều nữa là khi mà có những người tâm hơn thua họ mạnh quá họ nghe khen ai là họ nói xấu liền nghe khen ai họ nói xấu liền họ sợ người khác được tiếng tốt đó là những cái nhỏ nhỏ còn nhìn lại trong lịch sử có những dòng họ vua chúa mà anh em giết nhau tàn sát nhau không thương tiếc chỉ vì tranh hơn với nhau trong ngôi vị thôi vì như vua cha đã giao cho người này người Anh người em không chịu thừa lúc giết luôn cha mình rồi giết luôn em mình đoạt ngôi luôn không chịu nhưững điều đó xảy thường ra trong lịch sử và cũng gây thành những cuộc chiến tranh đẫm máu t hai quốc gia vì có khi là cạnh tranh nhau vì một cái biên giới để dẫn quân ra tàn sát bên kia hết luôn để lại những cái hậu quả khốc liệt của loài người vậy cũng chỉ từ cái tranh hơn tranh thua chút có những điều mà không đáng vậy nhưng mà do tranh hơn tranh thua hoặc tự ái chút xíu mà người ta đã gây nên những hậu quả khủng khiếp không lường được ví dụ như là cái chủ nghĩa fasis chủ Nga fasis thì nó xuất phát từ ý ý từ thời cổ đại của Ý l r sau này Hitler như mussolini sử dụng lại cái Đảng fascis còn bên ý thì làm thành cái Đảng nazis tức là chủ nghĩa quốc xả Xem rằng cái dân là chủng tộc thường đẳng là người da trắng á xứng đáng để cai trị địa cầu này còn những giống dân khác như dân da màu da đen thì là những giống dân hạ đẳng chỉ đáng làm nô lệ họ có chủ trương như vậy và thế là họ đem quân đánh khắp nơi chúng ta thấy chỉ tự tôn cho hơn thu một chút xíu mà biết bao nhiêu triệu xác người đã gục ngã là cũng chỉ vì cái tâm hơn thua như vậy ở bên Mỹ vậy có cái Đảng Bí mật là đảng ba ca đó cũng là đảng mà phân biệt chủng tộc nặng nề giữa người da đen và người da trắng mà phim ảnh truyện sách đ Nói đi nói lại hoài không biết bao nhiêu nên ở đây là cái việc mà tranh hơn sẽ tạo nhiều ác nghiệp nếu trong tâm chúng ta mà chúng ta còn muốn tranh hơn với ai thì phải hiểu rằng mình mở cửa đi vào địa ngục Đây là điều phải cẩn thận phải nhìn cho sâu trong tâm mình mà đây là cái trí tuệ chúng ta phải nhìn cho ra phải thành thật phải thấy cái lỗi của mình là nhiều khi mình thấy ai hỏi mà mình nhớm nhóm nhẹ nhẹ một sự ganh tỵ một cái muốn hơn thì mình biết là lòng mình đang mở cửa địa ngục ra rồi phải biết lui lại ở đây là chỗ này cái đạo lý là thế này chúng ta khi mà nhìn thấy ưu điểm của người khác á thì phải học hỏi chúng ta tìm cái ưu điểm người khác để học hỏi thì đó là cái thái độ cầu tiến khiêm tốn và tùy hỉ chúng ta được ba cái tâm khi thấy cái ưu điểm người khác mà mình muốn học mình xuất hiện được ba cái tâm cầu tiến khiêm tốn và tùy hỷ Ví dụ như tăng ni đ thấy người mà giảng hay được nhiều người khác hâm mộ mà có cái tâm hoan hỉ cầu tiến thì người này sẽ tiến bộ lên còn nếu có cái tâm ganh tị thì đổ vỡ sau này không giảng được nữa đó như vậy bồ tát có hai cái loại trí mà hôm trước chúng ta có học rồi là căn bản trí và sai biệt trí quý phật tử biết có nhớ không căn bản trí và sai biệt trí sai biệt trí là thấy rõ sự hơn kém của chúng sinh hết của ta và người của chúng sinh ai hơn điểm nào ai kém điểm nào thì bằng thần thông trí tuệ nhìn thấy hết Nhưng mà bên cạnh đó bồ tát cũng có căn bản trí nĩa là không chấp cái sự hơn kém đó ngĩa là trong cái hơn kém đó vẫn tìm thấy sự bình đẳng ng là trong cái hơn kém đó mà không chấp nè không bị những tình cảm tự ti ganh tị kêu mạ phân biệt chi phối đó đó là cái tâm trí tuệ của Bồ Tát biết rõ sự hơn kém Nhưng không chấp sự hơn kém thì chúng ta cũng vậy Tuy chúng ta chưa phải là bồ tát nhưng chúng ta cũng phải học cái trí tuệ cái tâm của bồ tát như thế là trong cuộc sống này chúng ta nhìn mọi điều hơn kém giữa ta với mọi người và giữa mọi người với nhau thì ở đây mình bằng cái trí tuệ mình biết biết hết ai hơn ai kém nhìn biết hết nhưng trong tâm mình không phân biệt là nhìn người hơn người kém vẫn như nhau vẫn thương yêu như nhau hoặc là đối với mình người hơn mình người kém mình vẫn thương yêu quý trọng như nhau hết đó là cái Tâm Bồ Tát vừa biết rõ nhưng mà vừa vẫn giữ được tâm bình đẳng thì điều này không phải dễ làm nhưng mà Bồ Tát là như vậy và chúng ta là đệ tử của Bồ Tát thì chúng ta cũng phải học hỏi như vậy và bắt trước như vậy người đệ tử phật á giữ tâm bình an mình giống như an phận á giữ cái Tâm Bình An này nó hơi giống an phận ví dụ thấy người khác hơn mình không đua đòi thì không đua đòi đó nó giống như an phận chúng ta không đua đòi những thành công về vật chất về hình thức về trò vui của người khác nghĩa là người ta giàu mình không đu đòi người ta đi Hình thức nhà cửa xinh đẹp quần ốc xinh đẹp mình không đua đòi người ta có những trò giải trí thật vui mình không đua đòi nhưng mình bắt trước những cái ưu điểm khác Nứ là có những cái hơn mà mình không bắt trước nhưng có những cái hơn mình bắt trước là về cái gì Ví dụ như người ta đạo đức hơn mình phải bắt chước người ta hiểu Giáo lý hơn phải bắt trước người ta tu tập tâm linh cao mình phải bắt trước người ta xyên làm việc từ thiện hơn mình phải bắt chước cho nên có những cái hơn của người khác Mình an phận không đua đòi nhưng có những cái hơn mình Dồn hết tâm lực để học hỏi để đi theo nên thế gian đầy sự hơn và kém chúng ta phải có cái thái độ đúng về sự hơn và kém như vậy để cho chúng ta không có mắt phải sai lầm không có tạo nghiệp mà mỗi ngày chúng ta thăng tiến mãi trên đường tu tập và như vậy thì chúng ta sống một đời lợi ích cho mình mà cũng sẽ lan tỏa được niềm vui và hạnh phúc đến cho mọi người chung quanh mình thì từng những bông hoa như thế sẽ làm ngạt ngào cái hương thơm cái vườn hoa của nhân loại từng viên gạch như thế sẽ đóng góp vào để xây dựng lên tòa nhà của Phật pháp bởi từng người chúng ta có thái độ đúng với cái sự hơn và kém giữa cuộc đời này Hôm nay chúng ta trao đổi với nhau như vậy thì cũng vừa hết giờ có ai hỏi gì không mời không lên đây đi chạ Kính thưa thầy Con có xem qua bài báo mới đây á thì có Cô này là 28 tuổi của người Thái Lan c hoa mỹ kh học được ba bằng Thạt sĩ các bng đầu tiên là bằng truyền thông đại chúng bằng thứ hai là quản trị kinh doanh các bằng thứ ba nó là cái bằng thiết kế và quảng cáo sau khi cô đạt được ba bằng đó thì Mỹ trả cô là 4000 đô một tháng nhưng cô khước từ cô trở về đất Thái Lan và sau khi về A người ta mới phỏng vấn hỏi cô cô cha trả lời là tôi về với lý do là đện ơn và báo hiếu cô tiếp tục với cha cô là để bỏ mối bán gia ua thì có hai Câ hỏi con đặt cho thầy là thứ nhất cô ta sống có thực tế hay không cái thứ hai cô ta làm để làm gì Trả Hiếu thì có nhiều cách để trả Hiếu và câu hỏi thứ ba là cô làm việc đó phi thường hay là bất bình thường cảm ơn ở đây cái câu chuyện của một người nào đó với cái quan điểm và cuộc sống của họ và an phật tử nêu ra để chúng ta nhận xét thì ở đây thứ nhất á là mình phải dè dặt vì cái quan điểm cái cuộc đời người ta đó mình chen vào mình nói lung tung ở giống nó hơi nó hơi gọi là hơi xâm phạm nhiều quá hơi xâm phạm nhiều quá nên ở đây nếu mà mình phê bình à Như thế là đúng như thế là sai là mình cũng hơi đi quá cái vị trí của mình nên cũng phải cẩn thận Tại vì ở đây chúng ta đứng từ ở Việt Nam chúng ta nghe qua một bài báo để chúng ta đánh giá một con người có khi chúng ta chưa hiểu hết mọi cái tình huống lắc léo của nó nó có nhng lý do nhều khi lý do nó sâu sắc hơn bên trong mà cô làm điều đó nó hợp lý mình không biết chừng bây giờ mình nói cô sai thì coi chừng nó hơi võ đoán là vì có thể có những cái trường hợp nó rất là lắc léo gì đó mà cô không có cách nào khác giải quyết hơn thì cô phải làm như vậy cho nên có thể chúng ta đồng ý với nhau về sự nhận xét nhưng mà chúng ta phải nhớ thế này là cái sự nhận xét nó tương đối thôi chứ không có hoàn toàn đúng vì cái điều gì mà nghe qua từ xa rồi không bao giờ nắm hết vấn đề chúng tôi cũng nhận xét như vậy đó Nhiều khi những điều đó mình thấy là đúng nhưng mà lại gần thấy trật lấc hoặc là mình nghe điều đó là sai nhưng mình đến gần nó có cái hợp lý của nó vì vậy là khi mà anh lên hỏi câu này sự thực trong lòng anh đã có cái gì không đồng ý với cô đó rồi phải không Thí dụ nói có thể là cô bên đó làm lương nhiều gửi về nuôi cha mình cũng là báo hiếu phải không đâu cần phải về mà đi bỏ mối da ua như vậy là trong tâm anh Anh đã có không đồng ý nên anh hỏi giống như để nhờ thầy khẳng định thêm cái điều mà anh không đồng ý thôi phải không Nhưng mà thật ra thì thầy sợ ba cái vụ mà phê bình nhận xét người khác lắm là vì mình nói người ta sai Coi chừng ta đúng á vì có những hoàn cảnh rất là đặc thù những hoàn cảnh đặc thù mà người ngoài không thấy được người ngoài không hiểu hết được cho nên vì vậy dù sao Trước hết mình cũng khen cô đó là không vì tiền không bị ti Bàu sang làm lung lạc đó phải là cái điểm hay chứ người khác mà nghe lương vậy ở lại liền nhưng mà cô này có cái hay cái đó Còn cái việc mà cô làm như vậy có hợp lý không thì thôi mình khoan khoan phê bình người ta